“Even chill drankje doen.” “Op het #terras is ’t ook gezellig, kom lekker een #drankje doen.” “Ik ga drankje doen in Utrecht, waar moet ik zijn?” “Doe jij eens heel snel kappen daarmee!” “Doe jij eens n dagverslag.”
Doen is het equivalent van smurfen, denk ik wel eens. Als klein meisje verwonderde het mij al als ik ouders tegen hun kinderen hoorde zeggen: “doe jij eens een doekje halen”, bijvoorbeeld. En tegenwoordig gaan mensen niet meer een drankje drinken op het terras of in de kroeg, maar een drankje doen. Wat doen ze er dan mee? Dat is toch echt meestal opdrinken, tenzij ze het omstoten.
Van Dale zegt dat doen een handeling uitvoeren is, dus wellicht ook drinken:
Doen
1. een werking verrichten; = uitvoeren: zo gezegd zo gedaan het uitgesproken voornemen werd direct uitgevoerd; iets gedaan krijgen zorgen dat het gebeurt; niets te doen hebben geen werk hebben; het is niet te doen te moeilijk om gedaan te worden; ertoe doen belangrijk zijn, meetellen, verschil maken; (België) iem. laten doen hem zijn gang laten gaan.
Maar het is nog veel meer: 2. als beroep hebben: wat doet je vader? 3. iets verrichten ten voor- of nadele van het object: die hond doet niets doet geen kwaad. 4. het gewenste effect hebben: dat nieuwe boek deed het goed werd veel verkocht; dat doet er niet toe maakt niets uit. 5. functioneren: de rem doet het niet meer. 6. (voortdurend) het genoemde verrichten: aan toneel doen. 7. het doen (met iem.) geslachtsgemeenschap hebben (met iem.). 8. zich uiten, zich gedragen: moeilijk, vervelend doen over een kwestie. 9. omschrijvend of versterkend werkwoord: hij doet een poging; roken doet hij niet.
Niet alleen zijn de betekenissen talrijk, de geschiedenis ook al. De eerste vermelding is uit de tiende eeuw, volgens de etymologiebank: doen ww. ‘handelen, verrichten, maken; veroorzaken’. Onl. duon ‘doen’ [10e eeuw; W.Ps.]; mnl. doen.
En toch is dat doe jij eens iets doen nog niet zo oud. Wellicht zou de uitspreker ervan het willen scharen onder betekenis nummer zes. Maar ik vind het infantiel klinken en vraag me af of dat de juiste betekenis is. Zeker om dat het te pas en te onpas voorkomt, net als dat de smurfen voor elk werkwoord het woord smurfen gebruikte. Ik heb dan meer sympathie voor de persoon die een drankje gaat doen, want zelden blijft het bij een enkel drankje en daarom heeft het misschien meer van (voortdurend) het genoemde verrichten.