“Laat ik beginnen waarom ik hier sta: we staan als land voor hele grote uitdagingen”, zei de kersverse informateur Kim Putters tijdens zijn eerste persconferentie. Er zijn veel vormen van kabinetten en er zijn veel beelden van, zei hij. Of het land klaar is voor een extraparlementair kabinet, is de vraag. Want het is ongebruikelijk in onze politieke geschiedenis en dit lijkt niet het moment voor een experimentele kabinetsvorm.
Dat veel vormen denkbaar zijn, bleek gisteren ook uit het Kamerdebat over de vorige informatieronde. Minderheidskabinet met een gedoogconstructie kennen we nog van kabinet van Rutte I (2010-2012) met een gedoogakkoord. Dat klapte toen Geert Wilders zijn steun introk. Dat kwam hem op de bijnaam wegloper te staan die Mark Rutte hem gaf en het is het moment waarop Rutte besloot dat de VVD niet meer met de PVV wilde regeren.
Hoe anders is het nu. De opvolger van Rutte, Dilan Yeşilgöz, wilde eerst niet met de PVV, in de campagne sloot ze de partij van Geert Wilders ineens niet meer uit, op de verkiezingsavond wilde ze gedogen en sinds het VVD-congres van 27 januari wil ze wel weer met de PVV regeren. Ze noemde het gisteren dat ze een stap vooruit wilde zetten met haar partij, al bleek uit het eerder genoemde congres al dat veel leden daar anders over denken. En ze wil naar een extraparlementair kabinet. Wat dat precies is, kon ze gisteren niet uitleggen.
Er gingen gisteren veel definities rond over een extraparlementair kabinet. Bij mijn weten wordt zo’n kabinet buiten het parlement om gevormd. In plaats van een regeerakkoord heeft deze vorm van kabinet een regeerprogramma als basis. De Tweede Kamer kan eventueel wel bij de formatie betrokken zijn, bijvoorbeeld omdat fractievoorzitters met elkaar overleggen, maar dat hoeft niet. Als fracties bij de formatie betrokken zijn, zullen ze geen steun geven aan een motie van wantrouwen bij het aantreden van een kabinet. Het is een voor Nederland nieuwe vorm en daar zit precies de crux. Waarom iets nieuws proberen als het land al voor zo veel uitdagingen staat?
Veel experimenten en noviteiten hebben tijd nodig. De regels moeten inslijten, nieuwe gewoontes dienen zich aan en afspraken over samenwerking en wanneer wel en wanneer niet steun verlenen, moeten worden gemaakt en daarover moet consensus zijn. Partijen moeten ook leren zich daaraan te houden. Daarvoor is op dit moment geen tijd. De lijst mogelijke tegenvallers waar tijdens de vorige informatieronde om is gevraagd was lang. Goed, de meevallers staan er niet bij en komen er ongetwijfeld, maar de eerste woorden van Putters waren niet voor niets dat het land voor hele grote uitdagingen staat. Het lijkt me niet dat daar nog een nieuwe vorm van een kabinet aan toe te voegen is. Dat is vragen om grote problemen en waarschijnlijk nieuwe verkiezingen. Het is zo al uitdagend genoeg.
Meer weten over de termen rond de politiek? Bekijk Politiek van A tot Z