“Ik wil niet ageren voor een ander” (gehoord op het strand). Van X: “Er zijn talloze dingen die niet openbaar zijn. En het grappige is dat de partijen die daarover ageren daar zelf ook aan mee doen.” “Zij ageren niet tegen de macht van oligarchen?” “Gek dat jullie willen ageren tegen iemand die mensen echt helpt.”
Ageren is zo’n woord dat je eerst weinig hoort en ineens, als een golf, overal is. Ik hoorde het woord dit weekeinde op het strand door een dame met een hond verkeerd gebruikt. Het maakte dat ik weer een taalblog wilde maken.
Volgens Van Dale betekent het handelend optreden, in actie komen: tegen iets ageren. Voor iets ageren komt in het woordenboek niet voor. Het synoniemenwoordenboek kent diverse alternatieven voor het woord: strijden, protesteren, actie voeren, campagne voeren, werken, handelen, optreden.
Het woord is een leenwoord uit het Latijn en hier gekomen al dan niet via het Frans volgens etymologie.nl: “Mnl. ageren, agieren ‘optreden (in rechte)’ [1490; MNHWS], oorspr. een rechtsterm.
Het is ontleend aan Latijn agere ‘handelen, doen, in beweging zetten’, waar diverse andere leenwoorden op gebaseerd zijn, bijv. acteur, actie, actueel, agent, agiteren, cachet, essay, exact, navigatie, reageren.” Het woord is volgens dezelfde site ook verwant met Grieks ágein ‘drijven, leiden’: “(waarbij bijv. agogie, antagonist, pedagogie etc., strateeg, synagoge, en misschien axioma); Sanskrit ájati ‘jaagt, drijft’; Oudiers -agat ‘drijven, voeren’; bij de wortel pie. *h2eǵ- ‘drijven’ (IEW 4). Bij deze wortel horen misschien ook akker, ambacht.”
Gezien de herkomst uit een van onze taalvoorlopers is het niet gek dat dit woord al in 1625 in de kranten verscheen, volgens Delpher.nl. Dat is ruim vier eeuwen geleden. In de kranten van nu kom je het woord ook nog regelmatig tegen, bewoners die ergens tegen ageren, burgemeesters die dat doen en soms wordt daarbij ihet woordje tegen weggelaten. “Het zijn vooral direct omwonenden die aan het ageren zijn”, las ik als citaat in het Eindhovens Dagblad. De eerste vraag die dan bij mij opkomt, is waartegen dan? En ik vermoed dat zelfs de mevrouw van het strand zich dat zal afvragen in plaats van waarvoor.