“Daar liggen ze dan, de eerste afgedankte windmolens en nog geen idee wat de impact is op het milieu, en hoeveel vissen en andere zeedieren die slijtage opeten.” “Het legde bloot hoe gruwelijk de impact was van de atoombom.” “Het is een erkenning van haar tenniscarrière en de impact die ze heeft in de geschiedenis van de tennissport.” “Ze maakt totaal geen impact, ik wens haar karma toe.” “Komt dat door progressieven die de afgelopen 10 jaar een impact van nihil hebben gehad in de kabinetten Rutte?”
Impact, uit het Engels afkomstig waar het krachtige inwerking, inslag of botsing betekent en afgeleid uit het Latijnse woord impactus: inslaan, stoten tegen, volgens het Etymologisch woordenboek. Van Dale omschrijft de betekenis als uitwerking, invloed, effect. Terwijl veel Nederlanders het wel gebruiken als indruk of inslag en zelfs soms als botsing. En mensen zijn kuddedieren en nemen het over. Zo kun je soms bij mensen die het woord graag bezigen het in verschillende betekenissen horen.
De Nieuwe Rotterdamsche Courant was de eerste Nederlandse krant die het woord gebruikte en dat gebeurde in een verslag van een tenniswedstrijd op 8 juli 1921, waarbij het ging over ‘de impact op den bal’. Bij de tweede vermelding in 1925 in de Indische Courant gaat het ook over de impact van een tennisbal op het racket in een uitleg hoe een tennisser de bal serveert. In 1926 ging het in de De Telegraaf over ‘een lading machinedeelen’ van staafijzer ‘dat zich niet bij het eerste impact laat vermorzelen’. Een sprong in de tijd en het Algemeen Dagblad gebruikt het woord in 1997 in een artikel over nieuwe vangrails die nog veiliger zijn dan de oude. In datzelfde jaar tekent dezelfde krant woorden van een advocaat op: ‘het is aan de magere kant gezien de impact die de zaak op mijn cliënt heeft gehad’, de eerste vermelding van het woord die ik kon vinden en waar het de invloed op een mens betreft.
Ik verdenk mensen die het woord impact gebruiken van interessantdoenerij en verhullend taalgebruik. Als je de impact kunt voelen, krijgen mensen daar een beeld bij – hun eigen beeld- en kun je vaag houden wat je werkelijk bedoelt. Het is krachtiger om te zeggen wat de invloed, het effect of de uitwerking ergens van is, in plaats van voor alle Nederlandse betekenissen van impact te gebruiken, soms zelfs met de Engelse betekenis tussendoor.
Iemand zei mij begin van het jaar dat taal een kwestie van smaak is. Ik was redelijk geschokt, halve zinnen en ongelijke delen aan elkaar koppelen, verkeerde verwijzingen en verkeerd woordgebruik een kwestie van smaak. Ik hoop van niet. Ook daarom vraag ik weer aandacht voor de woorden die ik graag verbannen zie uit het taalgebruik. Deze heb ik geschreven met de gisteren overleden taalliefhebber Martine Tanghe in gedachten.
Een inventarisatie leert me dat dit mijn zeventigste taalblog is. Gezien de lijst met woorden waar ik de kriebels van krijg, kan ik nog wel even door, dus hopelijk tot een volgend taalblog.