Barbara van Druten helpt mensen door panden, bouwplaatsen en pleinen heenkijken. De illustratief vormgever maakt onder de titel ARTvertisments collages van foto’s , bijvoorbeeld met een beeld van hoe het ook kan zijn. ‘Veel mensen zien een lelijk en uitgeleefd pand. Een collage maakt visueel hoe het zou kunnen zijn’.

De collages komen een beetje dromerig over. In het kinderhospice Xenia in Leiden heeft ze op verzoek een echte droomwereld gemaakt, waar de kinderen vanuit bad steeds weer iets nieuws kunnen ontdekken. Daar moest het, maar voor de rest vindt van Druten haar werk niet dromerig. ‘Ik heb wel een bepaalde handtekening en dat het er soms wat dromerig uitziet, komt wellicht voort uit het soms nostalgisch beeldgebruik’.

Beelden beïnvloeden volgens de voormalig kunstlerares de kijker. Vaak gebeurt dat onopgemerkt, mensen denken er niet over na, zien een beeld en dat helpt om hun gedachten te vormen. Daarmee kan ook een toekomstbeeld worden neergezet, bijvoorbeeld een toekomstige invulling van een pand. In de ARTvertisements voor bouwbedrijf Burgy liet Van Druten met trompe ‘l oeils, ofwel gezichtsbedrog, zien hoe het pand op ingevuld kon worden. Achter het raam leek het door middel van collages net of je naar binnenkeek in een kledingwinkel met daarnaast een restaurant. ‘Ik ben met een fotograaf het pand in geweest en daar zijn diverse elementen gefotografeerd. Die heb ik allemaal verwerkt in de collage. Het lijkt of je naar binnen kijkt, maar het klopt net niet’. Het restaurant is er ook in gekomen, de kledingwinkel niet. Van de Leur biedt ontbijt, lunch, borrel, sweets & audio.

Het begin

Het idee van de ARTvertisements begon bij Wines & More. Het bedrijf betrok een ander pand om de hoek en wilde de bezoekers dat op ludieke wijze laten weten. De eigenaar benaderde de projectgroep Kunst in de etalage, waar Van Druten deel van uitmaakte. Van Druten maakte al langer digitale uitingen en haar projectleider vond deze etalage wel een project voor haar. Ze maakte een collage van een wijngaard, een wijnbar met producten van Wines & More en twee mensfiguren duidelijk een oude foto. Haar werk viel in goede smaak en het had ook succes, want in nog geen drie maanden veranderde het pand van eigenaar. ‘Ik wil een stopmoment maken. Overal in de stad domineert fotografie met typografie. In winkelstraten ben je er al zo aan gewend dat het niet meer opvalt. Dit is onderscheidend en het mooie van fotocollages, je kunt er alles mee. Je kunt er producten in verwerken, andere bestemmingen laten zien, informatie of geschiedenis visualiseren, noem maar op. Ik maak er graag zoekplaatjes van’. Overigens was dit voor haar een collage met weinig foto’s: dertig stuks. Ter vergelijking, in de droomwereld van Xenia verwerkte ze 80 foto’s.

De ARTvertisements zijn veelal tijdelijk. Het verdwijnt als een pand een nieuwe eigenaar krijgt, of als een bouwproject af is. ‘Exacte cijfers heb ik niet, maar ik merk wel dat het nooit lang hangt. Het hangt meestal maar een maand of drie, hoewel in het geval van Burgy een half jaar’. Voor de eigenaar is het een investering, maar deze blijkt dus wel bij te dragen aan een spoedige verhuur of verkoop. Dan gaat de uiting in de versnipperaar. ‘Ja maar de digitale bestanden blijven altijd bestaan. En ik heb er eentje gereproduceerd en in mijn huis gehangen. Dat betrof een ontwerp in opdracht van Oldenburger en Cultuurfonds Leiden met tekeningen van Marcel van Dijk Architektenburo, gerealiseerd voor een bouwschutting voor een fietsenzaak, 6 meter breed. ‘De bouwschutting heeft geen last gehad van vandalisten en werd gerespecteerd ondanks Leidens Ontzet en Oud en Nieuw. En dat terwijl het in een deel van de stad staat waar rond die tijden veel incidenten zijn. Ik vond het zonde om dat ontwerp te laten verdwijnen. Door de grote tijdelijkheid van haar werk, hangen er momenteel drie ARTvertisements in Leiden. Maar de vraag neemt toe, ook van buiten Leiden. Er is interesse vanuit Amsterdam, Haarlem en Den Haag. En ook de vraag naar uitingen voor het interieur neemt toe, zo heeft ze in Koudekerk ARTvertisements gemaakt voor een vergaderkamer.

De werkwijze

Van Druten behoudt zelf de rechten van haar werk, de opdrachtgever bepaalt waar het over moet gaan en welke sfeer ze moet neerzetten. Ze stelt een aantal vragen, overlegt wat de wensen zijn, wat het doel van de uiting is en ze denkt mee over de beste oplossing. Daarbij is ook belangrijk wat op de voorgrond moet, de producten, de sfeer of informatie. ‘Wat moeten de mensen het eerste zien als ze door de stopkracht van mijn werk stilstaan. Het mooie is dat mensen soms niet eens meteen door hebben dat het om reclame gaat. Mijn werk wordt veel gefotografeerd’.  Juwelier Van Gerner heeft een Jugendstil pand en ging renoveren. Hij wilde vooral dat de sfeer voorop stond. Het straatbeeld sfeervol houden tijdens de renovatie van zijn pand. De voor de Jugendstil zo kenmerkende raamversieringen zijn behouden gebleven, waardoor het lijkt alsof je door gordijnen naar een surrealistisch landschap zit te kijken. Maar iets verkopen of verhuren is niet het enige doel van Van Druten. De co-creatie is voor haar ook belangrijk. Samen met meerdere partijen, de gemeente, een vastgoedeigenaar, een winkelier iets bedenken. ‘Het gaat om co-creatie en crosselling, en ik werk daarvoor vooral samen met lokale ondernemers. Zo krijgen we local blooming. Overigens krijgen haar opdrachtgevers slechts een potloodschets te zien met wat ze ongeveer van plan is met elementen die ze wil gebruiken en de kleurstelling. ‘Sommige mensen zijn nog niet klaar voor mijn werk, een niet reguliere uiting. Ze willen graag een voorproefje, maar zo werk ik niet. Vaak kunnen ze zich niet voorstellen wat het eindresultaat wordt in een digitale schets. Het is grotendeels gebaseerd op vertrouwen. Maar achteraf is iedereen altijd enthousiast.

En als ze dan het ontwerp heeft, moet het allemaal perfect zijn. De ondergrond is erg belangrijk, op een bouwschutting van goedkoop hout komen geen ARTvertisements. ‘De kans is groot dat het dan niet mooi blijft zitten of dat het vies wordt. Dat mag niet gebeuren. Het moet muurvast zitten en perfect zijn uitgevoerd en gedrukt, want het is wel het visitekaartje van de opdrachtgever. En natuurlijk ook van Van Druten zelf, hoewel haar naam verstopt zit. ‘Ach, er komt dan meestal een vliegtuigje voorbij in het ontwerp met daarachteraan een reclamevlag met mijn naam’.

Singelspel

Van Druten werkt sinds een jaar veel samen met Niki Koutouras. Samen bedachten zij ook Het Leidsch Singelspel. Een spel op het Lakenplein in Leiden waar de bezoeker zelf de pion is. Zich voortbewegend over 96 tegels van 1 bij 1 meter. ´Het was een idee opdracht van woningcorporatie Portaal. Die wilde een duurzame kunstuiting die de leefbaarheid van de wijk zou benadrukken. Het is een soort ganzenbord geworden waarmee je spelenderwijs de stad leert kennen. Op de tegels staat een afbeelding en een QR code waarmee je niet alleen de digitale dobbelsteen bereikt, maar ook via internet nog meer informatie krijgt. Bijvoorbeeld dat Mors staat voor het moeras dat ooit achter de Morspoort lag´, legt Van Druten uit. Diverse partijen actief ten behoeve van de gemeente Leiden zijn ook bij het spel betrokken, evenals diverse ondernemers, al gaan de uitvoerders snel. Het project krijgt mogelijk navolging in Amersfoort, waar Portaal mogelijk ook een dergelijk spel wil maken.

Toekomst

Van Druten is vrijwel altijd bezig met haar werk en heeft dus maar af en toe een moment om over de toekomst na te denken. Wel wil ze ARTvertisements steeds meer bekendheid en inhoud geven. Zo hebben Koutouras en Van Druten onlangs een project afgerond voor intern gebruik bij de gemeente Leiden. Haar uitdaging was om diverse openbare ruimtes digitaal en visueel volledig anders weer te geven. ´Je kunt zoiets wel vertellen, maar als je er een digitale uiting bij maakt, gaan mensen het pas voor zich zien´. Ook hebben ze een collage voor index071 gemaakt van 150 cm lang, voor onderin het boek. Hierin worden de diverse hoogtepunten van alle 071gemeentes weergegeven in een ongebruikelijk zoekplaatje waarin alle locaties aan elkaar verbonden worden.

Het toont ook de verschillende uitingen in het werk van de illustratief vormgever aan, die ook wel de titel kunstenares en designer krijgt opgeplakt. ´Ik heb nu meer interieuropdrachten, maar ook een gesprek met een vastgoedeigenaar over nieuwe ARTvertisements. Zoals de ervaring intussen heeft geleerd, komen er steeds meer nieuwe dingen op mijn pad. Die variatie vind ik ook wel erg leuk. In mijn werk zaai je wat en op een bepaald moment ga je oogsten. Het is erg mooi als je merkt dat je plantjes opkomen, zoals ik nu´.