Culturele metropoolvorming is een noodzaak in tijden van bezuinigingen. Dat constateert onderzoeksbureau LAGroup in opdracht van de gemeenten Den Haag en Rotterdam. ‘Dat doet de markt al lang’, zegt Olof van Winden van Todays Art.
Hij is verwonderd dat hier een duur rapport voor nodig is. Hij vindt de conclusies mager en dat het rapport tien jaar te laat komt. “Het had uitdagender gemogen. In de markt zijn wij hier al lang mee bezig. In de Randstad wordt al goed samengewerkt en wij kijken zelfs over de Nederlandse grenzen heen met nu een samenwerking met Brussel en vanaf 2012 met Kobe in Japan. Alleen de overheid is daar kennelijk nog niet aan toe. Kijk hoe de gemeente in de stress schoot toen het North Sea Jazz Festival naar Rotterdam vertrok. In de markt zijn de grenzen allang weg. Het zou mooi zijn als de politiek dat ook in gaat zien”, aldus Van Winden.
Identiteit
LA Group onderzocht de mogelijkheden voor versterking van de culturele samenwerking tussen de twee steden op verzoek van de wethouders van cultuur uit Den Haag en Rotterdam. De twee steden werken ook al op bestuurlijk vlak samen, houden regelmatig gezamenlijke collegevergaderingen en willen samen een metropool vormen. Het onderzoek dient als voorbereiding op de Kunstplannen 2013-2016 die beide steden nog moeten opstellen.
Samenwerking betekent niet dat de eigen identiteit verdwijnt. De onderzoekers pleiten voor het behoud en het benadrukken van de eigen identiteit – het ruwe, jonge en directe van Rotterdam en het luxe, deftige en gepolijste van Den Haag. Dit zien zij als de kracht van beide steden.
Scenario’s
De onderzoekers adviseren de wethouders om de samenwerking te bevorderen en schetsen drie scenario’s. De eerste is gezamenlijke afstemming en aanpak van de promotie van culturele activiteiten voor extra bezoekers en inkomsten. Het tweede scenario gaat uit van specialisatie van dans in Den Haag en klassieke muziek in Rotterdam. Dansgezelschappen uit Rotterdam krijgen onderdak en financiering in Den Haag en de klassieke muziek verschuift vanuit de Hofstad naar de Havenstad. Ook kunnen instellingen denken aan gezamenlijke inkoop en administratie en het delen van personeel en huisvesting. Het Residentie Orkest kon nog niet reageren op dit onderzoek vanwege de vakantie. Scenario drie omvat de nauwe en structurele samenwerking tussen grootschalige Rotterdamse en Haagse kunstvakopleidingen en cultuureducatie-instellingen. Vanwege de schaalgrootte, de gelijksoortige bedrijfsvoering en vergelijkbare doelgroepen ligt volgens de onderzoekers samenwerking voor de hand. Dit bespaart kosten en is efficiënt.
Keuzes
Den Haag en Rotterdam kunnen volgens de onderzoekers kiezen voor een scenario maar ook meerdere met elkaar combineren. De steden kunnen deze vastleggen in de Kunstenplannen, het toekomstbeeld voor de cultuur in beide steden. Deze lopen volgend jaar af, dus de samenwerking in de metropool op cultureel gebied dan al zijn beslag kunnen krijgen in de Kunstenplannen 2013-2016. Op termijn zouden ook andere steden zich bij deze samenwerking aan kunnen aansluiten, zoals bijvoorbeeld Delft.
Ongelooflijk mooie stad
“Daar moet je niet mee wachten, Delft kun je moeilijk als enclave beschouwen. Je moet groots denken. Het is een mentale verrijking als ook officieel wordt nagedacht over culturele samenwerking in de metropool. Den Haag is geweldig, Rotterdam is geweldig, daar heb ik 15 jaar gewoond en gewerkt, maar samen is dat een ongelooflijk mooie stad aan zee met een rivier, haven, regering en een groot groen hart in Midden-Delfland”, schetst Arno van Roosmalen van Stroom. Hij verzucht: “Eindelijk kunnen we op dit niveau gaan denken en werken, goed dat de gemeenten dit onderzoek hebben laten doen. Wij zijn ingesteld om het kunstklimaat van Den Haag te versterken en we mogen niet daarbuiten kijken, terwijl ook kunstenaars in bijvoorbeeld Rotterdam van waarde kunnen zijn voor het Haags kunstklimaat”. Wel zou hij aan de motieven voor de verdergaande samenwerking, kostenbesparing en meer efficiëntie nog twee willen toevoegen: meer inhoud door het versterken van de kwaliteit en versterking van het makersklimaat, omdat de kunstenaars ook in een groter geheel werken.
Na de zomer organiseert wethouder Marjolein de Jong samen met Rotterdam een bijeenkomst organiseren met de culturele instellingen over de brede Metropool agenda. Hierbij zal dit onderzoek uiteraard ook aan de orde komen. Zij was nu wegens vakantie niet bereikbaar voor een reactie op het onderzoek. Ook staatssecretaris van Cultuur Halbe Zijlstra is op vakantie en kon daarom niet reageren.