De Onderzoeksraad voor veiligheid vraagt zich af of lokale overheden voldoende kennis en capaciteit hebben en kunnen hebben voor de beoordeling van complexe gebouwen met een risicovolle functie, zoals gevangenissen. Zij zouden daar zonder externe deskundigheid nauwelijks uit kunnen komen. Dat staat in het onderzoeksrapport over de Schipholbrand. De raad pleit voor een landelijke bundeling van de expertise over complexe gebouwen met een risicovolle functie. Die kennis zou dan beschikbaar moeten komen voor alle gemeenten die de vergunningen verlenen.
De bouwvergunning van het gebouw K van het cellencomplex Schiphol-Oost had nooit afgegeven moeten worden, volgens de Raad. Niet alle documenten waren binnen, zodat de gemeente Haarlemmermeer niet goed kon beoordelen of genoeg rekening was gehouden met de brandveiligheid. Voorzitter Pieter van Vollenhoven van de onderzoeksraad zei in zijn toelichting dat de gemeente met complexe materie moest omgaan en onder tijdsdruk stond. ‘Maar dat ontslaat de gemeente niet van haar verantwoordelijkheden als vergunningsverlener’, aldus Van Vollenhoven. Hij miste een ‘kritische houding over de eigen rol bij de gemeente’. Burgemeester Fons Hertog stapte ook op. In een verklaring liet hij weten: ‘Als burgemeester en portefeuillehouder wil ik de volle politieke verantwoordelijkheid dragen voor datgene wat er binnen de gemeente Haarlemmermeer heeft plaatsgevonden naar het oordeel van de Onderzoeksraad. Ik voel mij niet direct persoonlijk verantwoordelijk voor de gebeurtenissen, maar ben wel politiek verantwoordelijk’.
De Onderzoeksraad velde een keihard oordeel over de verschillende instanties die bij de brand waren getrokken. Vooral de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) kreeg ervan langs. Die is verantwoordelijk als gebruiker van het gebouw en als werkgever voor de werknemers en derden, in dit geval de gevangenen. Als alle instanties zich aan de regels hadden gehouden waren volgens Van Vollenhoven minder tot geen slachtoffers gevallen. Dat geldt ook voor de Rijksgebouwendienst (RGD). Verantwoordelijk voor de twee rijksdiensten zijn ministers Donner van Justitie (DJI) en Dekker van VROM (RGD). Zij zijn enkele uren na het verschijnen van het rapport opgestapt. De brand in het cellencomplex van Schiphol-Oost brak op 26 oktober vorig jaar uit en kostte elf mensen het leven.